استویا چیست؟
استویا (Stevia) یک گیاه بسیار شیرین است که از قرن شانزدهم میلادی از آن برای شیرین‌کردن نوشیدنی‌ها و تهیه‌ی چای استفاده می‌شده است. این گیاه بومی پاراگوئه و برزیل است و از آن به‌عنوان یک مکمل گیاهی و شیرین‌کننده‌ی بدون کالری یا دارای کالری کم و به عنوان جایگزین سالمی برای شکر استفاده می‌شود. استویا به کنترل قند خون افرادی که دیابت دارند کمک بسیاری می‌کند. همچنین باعث لاغری نیز می‌شود.
استویا در واقع یک گیاه است !
جایگزین قند از گیاه استویا (ربودیانا ) استخراج می شود که به صورت طبیعی در برزیل و پاراگوئه رشد می کند و صدها سال به عنوان شیرین کننده غذا، التیام دهنده سوختگی و ناراحتی معده مورد استفاده قرار گرفته است. شیرینی این گیاه از گلیکوزیدهای طبیعی خود که طی فرآیندی از برگ های استویا استخراج شده ، گرفته می شود. این فرایند با گذاشتن برگ های استویا در آب گرم شروع می شود.
آیا مصرف استویا مزیتی هم دارد؟
استویا یک شیرین کننده غیر مغذی است، یعنی تقریبا هیچ کالری ندارد. اگر تصمیم به کاهش وزن دارید، این جنبه استویا بسیار دلپذیر است اما تاکنون این نتیجه اثبات نشده است. اثر شیرین کننده غیرمغذی روی سلامت یک فرد سالم بستگی به مقدار و زمان مصرفش در روز دارد. اگر مبتلا به دیابت باشید استویا کمکتان می کند، قند خون خود را کنترل کنید. تحقیقات نشان داده است که استویا توانسته تا حدود زیادی سطح انسولین و گلوکز را پایین بیاورد و افراد با وجود دریافت کالری کم بعد از غذا خوردن سیر و راضی باشند. تنها محدودیت این تحقیق آن بود که در فضای آزمایشگاهی و نه زندگی واقعی افراد که در آن رفتارهای طبیعی خود را نشان می دهند، انجام شده است. بررسی دیگر نشان داد که پودر برگ استویا به کنترل کلسترول کمک می کند و سطح کلی LDL ( کلسترول بد ) و تری گلیسرید را بدون هیچ گونه عوارض جانبی منفی پایین می آورد و توانسته سطح HDL ( کلسترول خوب) را نیز افزایش دهد. هنوز مشخص نشده است که استویا معمولی در مقادیر کمتر چنین تاثیری دارد یا خیر.
آیا استویا موجب عوارض جانبی هم می شود؟
سازمان دارو و غذای آمریکا می گوید گلیکوزیدهای استویا مانند Reb-A در کل بی خطر هستند ولی مصرف برگ کامل استویا یا عصاره آن را برای استفاده در غذاهای فرآوری شده و نوشیدنی ها به دلیل کمبود اطلاعات تایید نکرده اند. استویا خام ممکن است به کلیه ها، سیستم تناسلی و سیستم قلبی عروقی آسیب وارد کند و فشار خون را خیلی پایین بیاورد یا با داروهای کاهش دهنده فشار خون تداخل ایجاد کند. با اینکه استویا برای افراد دیابتی بی خطر در نظر گرفته می شود اما برند هایی را که حاوی دکستروز یا مالتودکرستین هستند باید با احتیاط مصرف کرد. دکستروز گلوکز و مالتودکرستین نشاسته است که کربوهیدرات و کالری را به استویا اضافه می کنند. همچنین ممکن است قندهای الکل، کمی کربوهیدرات را تقویت کنند. اگر بعضی وقت ها از استویا استفاده می کنید، ممکن است روی قند خونتان تاثیری نداشته باشد، اما اگر در تمام طول روز مصرف کنید مقدار کربوهیدرات ها افزایش پیدا می کند. نتایج تحقیقی در سال ۲۰۱۵ نشان داد که شیرین کننده های غیرمغذی باعث اختلال در فلور روده، عدم تحمل گلوکز و اختلال متابولیک می شود. در بعضی افراد هم محصولات استویایی که با الکل های قند ساخته شده باشد منجر به مشکلات گوارشی از جمله نفخ و اسهال می شود. اصلی ترین مشکل در شیرین کننده های غیرمغذی، مزه آن است. طعم استویا نسبت به دیگر شیرین کننده ها بهتر است، برخی از آن لذت می برند و برای بعضی اصلا جالب نیست.
آیا می توان در طول بارداری از استویا استفاده کرد؟
محصولات استویا تولید شده با Reb-A را می توانید به صورت متعادل در طول بارداری استفاده کنید. اگر به الکل های قند حساس هستید از محصولی بدون اریتیتول استفاده کنید. برگ و عصاره خام استویا برای استفاده در طول بارداری توصیه نمی شوند و ممکن است خطرناک باشند. شاید عجیب به نظر بیاید که محصولات فرآوری شده از محصولات طبیعی بی خطرتر هستند.
استویا از قند خیلی شیرین تر است!
استویا بدون کالری است اما عصاره استخراج شده از این گیاه ۲۰۰ برابر شیرین تر از قند است، یعنی مقداری از آن برای شیرین کردن کافی است.
چگونه از استویا به عنوان جایگزین قند استفاده کنیم؟
استویا را به عنوان جایگزین قند و شکر در غذاهای و نوشیدنی های مورد علاقه خود استفاده کنید. نیم بند انگشت استویا برابر با حدود یک قاشق چای خوری شکر است.
راه های مناسب استفاده از استویا عبارت است از:
- قهوه یا چای
- لیمونادهای خانگی
- استفاده در بلغور جو دوسر گرم یا سرد
- به کاربردن در اسموتی
- ریختن در ماست
با استویا کیک و شیرینی بپزید و دقیقا همان مزه ای را می دهند که از شکر استفاده کرده اید. بعضی از محصولات استویا برای استفاده در آشپزی مناسب نیستند و هنگام خرید از روی بسته بندی متوجه شوید. در صورت نداشتن شکر هنگام پخت شیرینی و کیک بهتر است از پوره موز و سس سیب نیز استفاده کنید. برای بدست آوردن طعم و شیرینی مورد نظر خود باید چندین مرتبه آزمون و خطا انجام دهید.
استویا می تواند جایگزین شکر در پخت و پز شود با استویا کوکی، کیک و حتی شربت درست کنید اما از آنجا که استویا از شکر خیلی شیرین تر است، باید مقدار کمی از آن را به مواد کیک اضافه کنید. مقدار استفاده از آن بستگی به برند و دستور پخت نیز دارد.
سخن پایانی
محصولات استویا با نام Reb-A کاملا بی خطر برای افراد باردار و مبتلا به دیابت به حساب می آیند. عوارض جانبی در این محصولات بسیار نادر است. با این حال برای ارائه نظر قطعی درباره تاثیر مثبت استویا روی کاهش وزن، دیابت و دیگر مشکلات به تحقیقات بیشتری نیاز است. استویا از قند و شکر بسیار شیرین تر است پس زیاد استفاده نکنید. بسیاری از مردم ادعا می کنند که برگ کامل استویا از انواع تصفیه شده آن بسیار بی خطرتر است.
