شکر اضافه شده شاید ناسالم‌ترین مادۀ غذایی در رژیم‌های امروزی باشد. به همین دلیل است که شیرین‌کننده‌های بدون شکر نظیر زایلیتول محبوبیت زیادی کسب کرده است.
فهرست مطالب مقاله زایلیتول:
- زایلیتول چیست؟
- بهبود سلامت دهان و دندان با زایلیتول
- سایر فواید بالقوه
- عوارض جانبی و مقدار مصرف
- نکته پایانی
زایلیتول چیست؟
زایلیتول به‌عنوان یک الکل قند شناخته می‌شود. از نظر شیمیایی، الکل قندها ترکیبی از ویژگی‌های مولکول‌های قند و مولکول‌های الکل را دارا می‌باشند. ساختار این مواد به آنها اجازه می‌دهد تا گیرنده‌های طعم در زبان را برای دریافت طعم شیرین تحریک کنند.زایلیتول در مقادیر کم در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات یافت می‌شود و بنابراین ماده‌ای طبیعی محسوب می‌شود. حتی انسان‌ها نیز می‌توانند از طریق سوخت‌وساز عادی، مقادیر کمی از زایلیتول را تولید کنند. زایلیتول ترکیبی رایج در آدامس‌های بدون شکر، آبنبات‌ها، قرص‌های نعناع، غذاهای مناسب برای دیابتی‌ها و محصولات مراقبت از دهان می‌باشد.
زایلیتول شکل و طعمی شبیه به شکر دارد، اما کالریِ آن کمتر بوده و سطوح قند خون را افزایش نمی‌دهد.
طعمِ شیرینیِ زایلیتول شبیه به شکر معمولی است، اما 40 درصد کالری کمتری دارد :
شکر سفید: هر گرم حاوی 4 کالری
زایلیتول: هر گرم حاوی 2.4 کالری
زایلیتولی که در فروشگاه‌ها عرضه می‌شود به شکل پودر سفید و کریستالی است.
اگرچه الکل قندها از نظر فنی کربوهیدرات هستند، اما اغلب آنها قند خون را بالا نمی‌برند و در نتیجه گزینه‌ای محبوب برای شیرین کردن محصولات کم‌کربوهیدرات هستند.
با اینکه واژۀ «الکل» در نامِ این قندها وجود دارد، اما این الکل با الکلی که در نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود یکسان نیست. مصرف الکل قندها برای کسانی که به الکل (نوشیدنی‌های الکی) اعتیاد دارند بی‌خطر است.
مطالعات مختلفی نشان داده‌اند که زایلیتول فواید فراوانی برای سلامتی دارد که یکی از آنها بهبود سلامت دهان و دندان است. در این مقاله به بررسی زایلیتول و اثرات آن بر سلامتی می‌پردازیم.
بهبود سلامت دهان و دندان با زایلیتول
شاخص قند زایلیتول بسیار پایین است
یکی از اثرات منفیِ شکر اضافه شده – و شیره ذرت سرشار از فروکتوز – این است که می‌تواند باعث جهش سطوح قند خون و انسولین شود.
از آنجایی که این شکرها سطوح بالایی از فروکتوز را شامل می‌شوند، مصرف زیاد آنها می‌تواند به مقاومت به انسولین و مشکلات متابولیک مختلف ختم شود.
با این حال، زایلیـتول هیچ فروکتوزی نداشته و اثرات آن بر قند خون و انسولین بسیار ناچیز هستند.
در نتیجه هیچکدام از مضرات شکر به زایلیـتول نسبت داده نمی‌شوند.
شاخص قند (GI) زایلیـتول – شاخصی که نشان می‌دهد یک غذا چقدر سریع قند خون را بالا می‌برد – تنها 7 است، در حالی که این شاخص برای شکر معمولی بین 60 تا 70 می‌باشد.
همچنین می‌توان زایلیـتول را یک شیرین‌کننده مناسب برای کاهش وزن دانست، زیرا نسبت به شکر معمولی 40 درصد کالری کمتری دارد.
برای افرادی که به دیابت، پیش‌دیابت، چاقی یا سایر مشکلات متابولیک دچار هستند، زایلیـتول می‌تواند یک جایگزین عالی برای شکر باشد.
اگرچه مطالعات انسانی در این زمینه در دسترس نیستند، اما مطالعات انجام شده بر روی موش‌ها نشان می‌دهند که زایلیـتول می‌تواند علائم دیابت را بهبود داده، چربی شکم را کاهش داده و حتی از افزایش وزن در رژیم‌های چاق‌کننده جلوگیری کند.
شیرین ولی بدون قند (بیشتر بدانید)
تقویت سلامت دندان
بسیاری از دندانپزشکان مصرف آدامس شیرین‌شده با زایلیتول را توصیه می‌کنند. مطالعات نشان داده‌اند که زایلیـتول سلامت دندان را تقویت کرده و به پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کند. یکی از مهمترین عوامل خطر برای پوسیدگی دندان نوعی باکتری به نام Streptococcus mutans است. این باکتری علت تشکیل اغلب پلاک‌ها است.
اگرچه برخی از پلاک‌های موجود بر دندان‌ها عادی هستند، اما پلاک اضافه باعث تشویق حملۀ سیستم ایمنی به باکتری‌های موجود در آن می‌شود. این می‌تواند به بروز بیماری‌های التهابی لثه منجر گردد.این باکتری‌های دهانی از گلوکز موجود در غذاها تغذیه می‌شوند، اما نمی‌توانند از زایلیـتول استفاده کنند. به این ترتیب، جایگزین کردن شکر با زایلیتـول باعث کاهش دسترسی این باکتری‌های مضر به سوخت مورد نیازشان می‌شود.
اگرچه این باکتری‌های نمی‌توانند از زایلیـتول برای سوخت خود استفاده کنند، اما همچنان آن را مصرف می‌کنند. بعد از جذب زایلیـتول، باکتری‌ها دیگر نمی‌توانند گلوکز دریافت کنند. یعنی مسیر تولید انرژی آنها مسدود می‌شود و در نهایت از بین می‌روند.
به زبان ساده می‌توان گفت که جویدن آدامس حاوی زایلیـتول یا استفاده از این ماده به‌عنوان شیرین‌کننده باعث می‌شود تا باکتری‌های مضر دهان از گرسنگی بمیرند.
کاهش عفونت‌های قارچی و گوش
دهان، بینی و گوش‌ها همگی به یکدیگر متصل هستند. بنابراین، باکتری‌هایی که در دهان زندگی می‌کنند، می‌توانند باعث بروز عفونت‌های گوش شوند که مشکلی رایج در میان کودکان است. همانطور که مشخص است زایلیـتول می‌تواند برخی از این باکتری‌ها را از بین ببرد. مطالعه‌ای که بر روی کودکان مبتلا به عفونت‌های گوش مکرر انجام شد، نشان می‌دهد که مصرف روزانه آدامس حاوی زایلیتول به کاهش 40 درصدی عفونت کمک کرده است.
زایلیتول همچنین با قارچ Candida albicans مبارزه می‌کند که می‌تواند باعث بروز عفونت‌های کاندیدا شود. زایلیتول توانایی قارچ برای چسبیدن به سطوح را کاهش داده و در نتیجه به پیشگیری از عفونت کمک می‌کند.
کاهش وزن
یکی از اثرات زایلیتول این است که پروسه ی هضم غذا را آرام می کند و در نتیجه مدت زمان بیشتری طول می کشد تا معده خالی شود. به این معنا که افرادی که زایلیتول مصرف می کنند برای مدت طولانی تری احساس سیری می کنند، درست شبیه به وقتی که غذایی با محتوای فیبر بالا مصرف شده باشد. زمانی که معده پر باشد، کمتر تمایل به خوردن اسنک ها یا میان وعده ها و همچنین پرخوری در یک وعده غذایی پیش می آید. به این ترتیب زایلیتول به رعایت رژیم غذایی سالم و با کالری متعادل ودر نتیجه کاهش وزن کمک می کند.
سایر فواید بالقوه
کلاژن وافرترین پروتئین موجود در بدن است که مقادیر زیادی از آن در پوست و بافت‌های اتصالی یافت می‌شوند.
برخی از مطالعات انجام شده بر روی موش‌ها نشان می‌دهند که مصرف زایلیتول با افزایش تولید کلاژن ارتباط دارد. این ممکن است به خنثی کردن اثرات افزایش سن بر روی پوست کمک کند. زایلیتول همچنین ممکن است از بدن در برابر پوکی استخوان محافظت کند، زیرا حجم استخوان و مواد معدنی موجود در استخوان را در موش‌ها افزایش داده است. زایلیتول همچنین باکتر‌های مفید روده را تغذیه می‌کند و عملکردی شبیه به فیبر محلول داشته و سلامت دستگاه گوارش را افزایش می‌دهد.
عوارض جانبی و مقدار مصرفزایلیتول به طور کلی به خوبی توسط بدن تحمل می‌شود، اما ممکن است برخی از مردم با مصرف زیادِ آن عوارض جانبی گوارشی را تجربه کنند.
الکل قندها می‌توانند باعث کشیدن آب به داخل روده شده یا توسط باکتری‌های روده تخمیر شوند. این می‌تواند باعث ایجاد باد، نفخ و اسهال گردد. با این حال، اینطور به نظر می‌رسد که بدن انسان به خوبی خود را با زایلیتول تطبیق می‌دهد.اگر مصرف این ماده را به آرامی افزایش دهید و به بدن وقت بدهید تا خود را با آن تطبیق بدهد، هیچگونه عوارض جانبی خاصی را تجربه نخواهید کرد. به نظر می‌رسد که مصرف درازمدت زایلـیتول کاملا بی‌خطر است.
در یک مطالعه، افرادی که 1.5 کیلوگرم زایلیتول در ماه مصرف کرده بودند – با حداکثر مصرف روزانه 400 گرم (بیش از 30 قاشق غذاخوری) – هیچ عوارضی را تجربه نکردند.
مردم از الکل قندها برای شیرین کردن قهوه، چای و… استفاده می‌کنند. شما می‌توانید شکر را با نسبت 1 به 1 با زایلیتول جایگزین کنید.
اگر به سندرم روده تحریک‌پذیر دچار هستید یا نمی‌توانید FODMAP ها را تحمل کنید، در مصرف الکل قندها احتیاط کرده یا به طور کلی از مصرف آنها خودداری کنید.
خودت شکلات کتویی بپز! (کلیک کنید)
زایلیتول ها به مقدار بسیار کم و به طور طبیعی در طبیعت موجود می باشند .
برخی از مواد که در زیر به آنها اشاره می شود ، شامل این ماده می باشند ، از جمله :
ذرت
قارچ
کاهو
گیاهانی با برگ پهن
توت ها
" زایلیتول در خمیر دندان و دهان شویه های خاص نیز یافت می شود."
نکته پایانی
علیرغم فواید زایلیتول برای انسان، این ماده برای حیوانات خانگی بخصوص سگ ها خطرناک است. بدن سگ ها زایلیتول را با گلوکز اشتباه می گیرد و این مسئله منجر به هیپوگلیسمی یا کاهش قند خون و حتی مرگ می شود.
